Hak ehliyeti, kişinin hak ve borçlara sahip olabilmesidir. Hak ehliyeti , kişinin insan olma vasfı nedeniyle kazanmış olduğu bir ehliyettir. Nitekim Türk Medeni Kanunu m.8/1, “her insanın hak ehliyeti vardır.” hükmüne amirdir. Bu nedenle ana karnından sağ olarak doğan her insan hak ehliyetine haiz olacaktır.
Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise, bütün insanlar hukuk düzeninin sınırları içinde, haklara ve borçlara ehil olmada eşit oldukları ifade edilmektedir. Hak ehliyetinin etkin bir şekilde kullanılabilmesi için kişilerin fiil ehliyetine haiz olmaları gerekir.
Her ne kadar hak ehliyetine haiz olmak için kişinin insan olma vasfı büyük oranda yeterli olsa da; fiil ehliyeti için aynı durum geçerli değildir.
Fiil ehliyetine hakkında bilgi edinmek ve detaylarını öğrnmek için Fiil Ehliyeti yazımızı okuyabilirsiniz.
Türk Medeni Kanunu’ndaki bazı hükümler bazı haklara sahip olabilmeyi, yaş, cinsiyet, evlilik, yabancılık, ayırt etme gücüne sahip olup olmama, akıl hastalığının olması, mahkumiyet gibi durumlar açısından sınırlandırmıştır.
• evlenme ehliyetinin erkek ve kadın ayrımı yapılmaksızın 17 yaşını doldurmakla kazanılması(TMK m.124),
• Vasiyetname yapma ehliyetinin 15 yaşını doldurmuş kişilere tanınması(TMK m.502),
• Evlat edinme hakkına 30 yaşını tamamlamış kişilerin sahip olması(TMK m.307),
• Vasi olmak için ergin olmanın gerekmesi(TMK m.413) verilebilir.
• Kadının önceki evliliğinin herhangi bir sebeple sona ermesinden itibaren 300 gün geçmeden yeniden evlenmesi yasaklanmıştır.(TMK m.132)
• Soybağının reddi sadece kocaya tanınmış bir hak olup, anaya böyle bir hak tanınmamıştır.(TMK m.286)
Görüldüğü üzere hak ehliyetine, sağ olarak doğmuş olan her insanın sahip olmasına karşın hak ehliyeti bazı hallerde sınırlanabilmektedir.
Antalya Aile Hukuk Avukatı Alperen Erol Avukatlık Bürosu
